| cka quajme frymemarrje?
cfare procesi esht frymemarrja? | Per zhvilfimin e proceseve jetësore është e nevojshme energjia. Kjo
energji fitohet me zbërthimin e komponimeve organike. Prandaj, procesii
zbèrthimit të komponimeve të përbëra në ato më të thjeshta, me ç'rast lirohet
gradualisht energjia kimike, quhet frymëmarje ose respiracion. Frymëmarrja
eshtë gtoces katabolik |
| Frymëmarrja në krahasim me fotosintezën është proces krejtësisht i
Kundert. Pse? | sepse |
| cka lirohet me oksidimin e komponimeve organike
ne sa variatne zhvillohet oksidimi biologjik? | Pra me oksidimin e komponimeve organike lirohet sasia e nevojshme E
energjisë për zhvilliminea aktiviteteve jetësore. Procesi i oksidimit biologjik
villohet në tri variante
me lidhje të oksigjenit për ndonjë komponim,
me lirimin e hidrogijenit nga ndonjë komponim,
me transportim të elektroneve. |
| Substanca kryesore të trymëmarrjes janë? | Te gjitha proceset e frymëmarrjes kryhen me
ë gjitha proo
en me pjesëmarrjen e enzi
meve. Substanca kryesore të trymëmarrjes janë: glukOZa. acidet e larta
yndyrore, gliceroli. aminoacidet. Megjithatë, ghakoza éshtë substrat kryesor
1 irymémarrjes.Zbërthimi 1glukozës kryhet në çdo qelizë. Në varësi me atë
se a zbërthehet substrati në praninë ose në mungesën e oksigjenit dallohet
frymëmarrja anaerobe (kryhet në mungesë të oksigjenit) dhe aerobe (kryhet
në prani të oksigjenit). |
| fs | sfdf |
| cka eshte Glikoliza? | Glikoliza është proces i zbërthimit të glukozës në mungesë të oksigjenit.
Ky proces kryhet nëpër një sërë etapash, në të cilat krijohen shumë produkte
te ndërmjeme. Si produkt i fundit i këtij procesi krijohen 2 molekula acid
piruvik. Ky proces zhvillohet në citoplazmë të qelizës dhe për këtë proces
nuk është e domosdoshme prania e oksigjenit. |
| Në rast se mungon okSigjeni
në inde cka ndohd? | Në rast se mungon okSigjeni
në inde në kushtet e punës së rëndë bëhet grumbullimi i acidit laktik, që
shkakton lodhje të organizmit. Gjatë shlodhjes së organizmit nga indet
muskulore zhduket acidi laktik. Nga acidi laktik dhe acidi piruvik me rrugë
të kundërt të glikolizës përsëri mund të krijohet glukoza. |
| cka eshte Cikli i Krebs-it
ne cfare kushte zhvillohet? | Cikli i Krebs-it është proces që zhvillohet në mitokondrie (Fig.13).
Ky proces zhvillohet në kushte aerobe, d.m.th. në prani të oksigjenit që
merret nga ajri. Në kushtet e furnizimit të mjaftueshëm tëorganizmit me
oksigjen acidi piruvik hyn në mitokondrie dhe transformohet deri në CO,
dhe ne ujë. Në këtë rast lirohet një sasie caktuar e energjisë në formë të
ATP-se adenozin-tre-fosfåtit -komponim i pasur me energji). |
| Gjatë oksidimit të plotë të një molekule glukózë përmes glikolizës, e
mandej ciklit të Krebs-it cka lirohet | Gjatë oksidimit të plotë të një molekule glukózë përmes glikolizës, e
mandej ciklit të Krebs-it lirohet një sasi e konsiderueshme e energjisë. Nga
tërë kjo energji 50% konservohet në formë të ATP-së, kurse pjesa tjetëre
energjisë humb në formë të nxehtësisë. |
| cka zberthehet tjeter gjate frymemarrjes qelizore | Përveç sheqernave, gjatë frymëmarrjes zberthehen edhe yndyrnat dhe
proteinat, prej të cilave, po ashtu, lirohet energjia. Duhet tëceket se yndyrnat
janë më të pasura me energji se sheqernat. Gjatë frymëmarrjes jo vetem
sheqernat, por edhe vndy at dhe proteinat, zbërthehen përmes ciklit të
Krebs-it, deri në CO, dhe në ujë dhe japin një sasi të caktuar të energjise.
Fnergjia ela lirohet gjatë frymëmarrjes anaerobe (glikolizës) dhe
Irymemares aer. 1e (ciklit të Krebs-it) shfrytëzohet në qelizë për zhvillimin
e proceseve të n hme jetësore. |
| cka eshte fermentimi | Fermentimi është proces anaerob i zbërthimit të glukozës deri në alkohol
eilik.Zbërthimi i glukozës deri në acid piruvik është i njëjtë si te glikoliza. Kjo
tregon se ka organizma të cilët jetojnë në llogari të energjisë që fitohet me
zbèrthimin e glukozës në kushte anaerobe. Ky proces është i njohur si firymëmarrje
anaerobe ose fermentim. |
| sa lloje te fermentimit kemi? | Në varësi nga ajo se çka fitohet si produkt përfundimtar,
dalobhet fermentimi alkoolik dhe fermentimi acido-laktik (glikoliza). Te fementimi
alkolik acidi piruvik transfomohet ně alkool etilik, p.sh. te qelizat e tharmit të
bukës |
| krahaso energjine qe lirohet gjate fermentimit dhe gjate glikolizes dhe ciklit te krebsit? | ujate fermentimit të një molekule glukozë fitohen vetëm 2 molekula AT
use gjate zbërthimit të plotë të glukozës përmes glikolizës dhe cikin te Krebs
t htohen 38 molekula ATP. Megë në kushte anaerobe fitohet sast e vogel e AIP
Se, organizmat anaerobë për t'i plotësuar nevojat e veta me ATP (d.m.th. me
energjl) e zbërthejnë në mënyrë intensive substratin p.sh. glukOZenj |
