| Hormony wykazują działanie... | Autokrynne - wpływają na czynności tych samych komórek przez, które są wydzielane
Parakrynne - wpływają na czynności komórek sąsiednich, dyfundują do nich przez przestrzeń międzykomórkową
Endokrynne - wpływają na komórki, które są oddalone, docierają do nich z krwią
Neurokrynne - uwalniane z zakończeń nerwowych wpływają na inne neurony, a za pośrednictwem układu krążenia na inne komórki docelowe |
| Jakie gruczoły dokrewne możemy znaleźć w ludzkim ciele | Szyszynka, przysadka (przedni i tylny płat), tarczyca, przytarczyce, nadnercza (kora i rdzeń), trzustka, gonady (jajniki i jądra), grasica |
| Wymień hormony przysadki i omów ich działanie | 1. Hormony tropowe - pobudzają tarczycę, korę nadnerczy i gonady do wydzielania
2. Somatotropina (hormon wzrostu) - pobudza przemianę białek, węglowodanów i tłuszczów, stymuluje wzrost.
3. Prolaktyna (PRL) - hamuje owulacje, w okresie poporodowym pobudza gruczoły mlekowe do wytwarzania mleka |
| Jaki hormon wydziela szyszynka, omów jego działanie | Melatonina - wpływa na rytm snu i czuwania, hamuje rozwój i czynność gonad. |
| Wymień hormony tarczycy, omów ich działanie | Kalcytonina (CT) - zmniejsza stężenie wapnia we krwi blokując jego uwalnianie z kości
Tyroksyna (T4) i trójjodotyronina (T3) - ułatwiają przyswajanie glukozy z przewodu pokarmowego pobudzając metabolizm |
| Jaki hormon wydzielają przytarczyce, omów działanie | Parathormon - zwiększa stężenie wapnia we krwi przez uwalnianie go z kości i wzmożone wchłanianie z przewodu pokarmowego, zmniejsza stężenie fosforu we krwi |
| Jaki hormon jest wydzielany przez grasicę, omów działanie | Tymozyna - wpływa na dojrzewanie limfocytów T |
| Wymień hormony nadnerczy i omów ich działanie | Rdzeń nadnerczy:
Adrenalina i noradrenalina - przygotowują organizm do walki lub ucieczki, podnoszą ciśnienie krwi, zwiększają częstotliwość skurczów serca, wentylację płuc i stężenie glukozy we krwi
Kora nadnerczy:
Glikokortykosteroidy, np. kortyzol - obniża odporność organizmu, zwiększa ciśnienie krwi, podnosi poziom glukozy we krwi
Mineralokortykosteroidy, np. aldosteron - zwiększa wchłanianie jonów sodu i potasu w nerkach |
| Omów działanie enzymów trzustki | Insulina - wytwarzana w komórkach B trzustki, zmniejsza stężenie glukozy we krwi
Glukagon - wytwarzany w komórkach A trzustki, zwiększa stężenie glukozy we krwi |
| Jaki hormon wydzielają jądra, omów jego działanie | Testosteron - wpływa na rozwój drugorzędowych cech płciowych męskich, odpowiada za męską budowę ciała, wzrost kości i rozrost krtani |
| Jakie hormony są wydzielane przez jajniki, podaj ich działanie | Estrogeny (wytwarzane również w korze nadnerczy) - powoduje rozwój drugorzędowych cech płciowych żeńskich, wpływa na proporcję ciała, barwę głosu, zmiany zachodzące w macicy podczas cyklu miesiączkowego
Progesteron (wytwarzany w ciałku żółtym, łożysku i korze nadnerczy) - umożliwia rozwój zarodka i płodu |
| Na czym polega przeciwstawne działanie insuliny i glukagonu | Insulina obniża stężenie glukozy we krwi, bodźcem do wzmożonego wydzielania insuliny jest wzrost poziomu glukozy, np. po posiłku.
Glukagon warunkuje utrzymanie stałego poziomu glukozy we krwi w czasie wysiłku lub głodu, gdy konieczna jest mobilizacja energii.
Oba te hormony warunkują prawidłowe stężenie glukozy we krwi. |
| Omów przeciwstawne działanie kalcytoniny i parathormonu | Kalcytonina powoduje spadek stężenia wapnia we krwi, natomiast parathormon, wzrost (następuje on poprzez uwolnienie wapnia z kości oraz poprzez wzmożone wchłanianie go z przewodu pokarmowego). |
| Na czym polega ujemne i dodatnie sprzężenie zwrotne | Ujemne sprzężenie zwrotne występuje wtedy, gdy wydzielanie danego hormonu zostaje zahamowane poprzez nadmiar tego hormonu.
Dodatnie sprzężenie zwrotne, wydzielany hormon stymuluje produkcję jeszcze większej ilości tego hormonu. |
| Jaki gruczoł reguluje pracę przysadki | Podwzgórze |
| Omów oddziaływanie podwzgórza na przysadkę | Przedni płat przysadki jest połączony z podwzgórzem naczyniami krwionośnymi (wrotny układ przysadki), w ten sposób do przysadki docierają liberyny i statyny, czyli hormony uwalniające i hamujące.
Z tylnym płatem przysadki podwzgórze jest połączone neuronami, które wytwarzają wazopresynę i oksytocynę. Te hormony są magazynowane w tylnym płacie przysadki i w razie potrzeby uwalniane. |
| Wymień 3 hormony działające na przedni płat przysadki i 2 działające na tylny płat przysadki | Przedni:
1. Gonadoliberyna - uwalnia gonadotropiny
2. Somatostatyna - hamuje uwalnianie hormonu wzrostu
3. Melanoliberyna - uwalnia melaninę
Tylny:
1. Wazopresyna - wzmaga zwrotne wchłanianie wody z kanalików nerkowych
2. Oksytocyna - powoduje skurcze mięśni gładkich macicy, wydzielanie mleka i skurcze nasieniowodów |
| Podziel hormony ze względu na budowę chemiczną | Zbudowane z aminokwasów:
1. Pochodne aminokwasów - melatonina, tyroksyna, trójjodotyronina, adrenalina, noradrenalina
2. Peptydowe - wazopresyna, oksytocyna, kalcytonina, parathormon
3. Białkowe - hormony przysadki i podwzgórza
Steroidowe - syntetyzowane z cholesterolu, np. hormony kory nadnerczy. |
| Przedstaw różnice w działaniu hormonów białkowych i steroidowych | Białkowe nie są w stanie przemieścić się na drugą stronę błony komórkowej, łączą się z receptorami na powierzchni błony co powoduje dalszy ciąg reakcji, które prowadzą do zmiany aktywności metabolicznej komórki.
Steroidowe przenikają przez błonę komórkową do wnętrza komórki, gdzie łączą się z odpowiednimi receptorami cytoplazmatycznymi, tworząc kompleks hormon receptor, który jest transportowany do jądra komórkowego, w którym powoduje zmianę aktywności metabolicznej komórki docelowej. |
| Porównaj układ hormonalny z układem nerwowym (minimum 3 różnice) | 1. Układ hormonalny składa się z kilku narządów o odmiennej budowie tkankowej, połączenia pomiędzy narządami nie występują, układ nerwowy składa się z tkanki nerwowej, która łączy wszystkie narządy tego układu.
2. Układ hormonalny przesyła informację z prędkością przepływu krwi, a nerwowy przesyła informację z prędkością sięgającą nawet kilkadziesiąt metrów na sekundę.
3. Reakcja organizmu na hormony trwa dłuższy czas natomiast reakcja na impuls nerwowy jest natychmiastowa.
4. Hormony długotrwale działają na organizm, impulsy nerwowe są krótkotrwałe. |
