You are in browse mode. You must login to use MEMORY

level: Level 1

Questions and Answers List

level questions: Level 1

Question	Answer
Η εθνική ιδεολογία που εκπορεύθηκε από την αντίληψη ότι το υπάρχον ελληνικό κράτος (μετά την ανεξαρτησία)δεν ήταν παρά μία ημιτελής κατασκευή, τα θεμέλια για κάτι μεγαλύτερο. Διατυπώθηκε από τον Ιω. Κωλέττη το 1844 στην Εθνοσυνέλευση: Το βασίλειο αποτελούσε μόνο ένα φτωχό μέρος της Ελλάδας. Το σημαντικότερο βρισκόταν υπό οθωμανική κατοχή και θα έπρεπε όλες οι δυνάμεις του έθνους να διατεθούν για την απελευθέρωση αυτού του τμήματος. Η ιδεολογία αυτή δημιουργούσε προσδοκίες για ολοκλήρωση του εθνικού οράματος, που προϋπέθετε σημαντική διεύρυνση των συνόρων, με την ενσωμάτωση στο ελληνικό κράτος περιοχών όπου ζούσαν συμπαγείς ελληνικοί πληθυσμοί για αιώνες. Η έντονη παρουσία της εθνικής αυτής ιδεολογίας είχε επιπτώσεις στον πολιτικό και οικονομικό χώρο, ιδιαίτερα σε εποχές που τα προβλήματα έμοιαζαν με ανοικτές πληγές, στην περίπτωση της Κρήτης ή, αργότερα, της Μακεδονίας. Οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν είχαν στραμμένο το ενδιαφέρον τους, μέσα σ' αυτές τις συνθήκες, αποκλειστικά στα εσωτερικά ζητήματα, στην οικονομική ανόρθωση και τη γεφύρωση του χάσματος με τη Δύση. Όλα αυτά συνυφαίνονταν με το εθνικό όραμα, μεγαλώνοντας το κόστος των προσπαθειών και καθιστώντας συχνά τις οικονομικές πρωτοβουλίες έρμαια των εθνικών κρίσεων. Με τη Μικρασιατική καταστροφή (1922) χάθηκαν οι ανεπτυγμένες οικονομικά και πολιτιστικά περιοχές της Μικράς Ασίας και της Ανατολικής Θράκης. Αυτό αποτέλεσε και την τελευταία πράξη της Μεγάλης Ιδέας. Κανένα κόμμα δεν προέβαλλε πλέον την επιλογή της εδαφικής επέκτασης και του πολέμου.	Μεγάλη Ιδέα
Η σχέση ανάμεσα στην αξία των εισαγωγών και των εξαγωγών. Το ισοζύγιο πληρωμών στο εξωτερικό εμπόριο ήταν μόνιμα παθητικό, διότι η Ελλάδα αγόραζε από το εξωτερικό προϊόντα μεγαλύτερης αξίας από όσα πωλούσε.	Ισοζύγιο πληρωμών
Οι ακίνητες, οι κτηματικές ιδιοκτησίες των Οθωμανών που περιήλθαν στον έλεγχο του ελληνικού κράτους. Η γη αυτή ανήκε στο οθωμανικό δημόσιο είτε σε μουσουλμανικά ιδρύματα είτε σε ιδιώτες, ως ιδιοκτησία ή ως δικαίωμα νομής (εκμετάλλευσης). Οι περιουσίες αυτές περιήλθαν στην κυριότητα του ελληνικού κράτους «επαναστατικώ δικαίω». Υπολογίζεται ότι η έκτασή τους ανερχόταν σε 4.000.000 - 5.000.000 περίπου.	Εθνικές γαίες
Διαφορετικά δικαιώματα που ασκούνται ταυτόχρονα στο ίδιο έδαφος από διαφορετικά φυσικά ή νομικά πρόσωπα (π.χ. δικαίωμα ψιλής κυριότητας, δικαίωμα κατοχής, νομής, ενοικίασης κλπ)	Επάλληλα δικαιώματα επί της γης
Τα υλικά που είχαν συσσωρευτεί στο Λαύριο στη διάρκεια αιώνων εκμετάλλευσης των ορυχείων κατά την αρχαιότητα. Η τεχνολογία της εποχής (1866) επέτρεπε την απόσπαση μεταλλεύματος από αυτά τα κατάλοιπα.	Σκωρίες
Η δυνατότητα της Εθνικής Τράπεζας ως το 1927 (ίδρυση Τράπεζας της Ελλάδος) και κύρια πηγή εσόδων της, να εκδίδει τραπεζογραμμάτια, χαρτονομίσματα δηλαδή για λογαριασμό του ελληνικού κράτους. Το τελευταίο μάλιστα ενίσχυε και επέβαλλε την κυκλοφορία τους.	Εκδοτικό δικαίωμα
Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος: Τα οικονομικά του ελληνικού κράτους οδηγήθηκαν σε καθεστώς ΔΟΕ μετά τον πόλεμο του 1897 και εξαιτίας και της πτώχευσης που είχε προηγηθεί (1893). Εκπρόσωποι έξι δυνάμεων (Αγγλία, Γαλλία, Αυστρία, Γερμανία, Ρωσία, Ιταλία) ανέλαβαν τη διαχείριση βασικών κρατικών εσόδων. Επρόκειτο για τα έσοδα των μονοπωλίων αλατιού, φωτιστικού πετρελαίου, σπίρτων, παιγνιοχάρτων, χαρτιού σιγαρέτων, τα έσοδα από την εξόρυξη σμύριδας Νάξου, τον φόρο καπνού, τα λιμενικά δικαιώματα του Πειραιά, τόν φόρο χαρτοσήμου κ.λπ. Το ύψος αυτών των εξόδων ανερχόταν σε 28.000.000 έως 30.000.000 δραχμές. Στόχος αυτής της υποχρεωτικής διαχείρισης ήταν η εκπλήρωση των υποχρεώσεων της χώρας προς την Οθωμανική αυτοκρατορία, δηλαδή η καταβολή της πολεμικής αποζημίωσης ύψους 92.000.000 δραχμών και η εξυπηρέτηση των άλλων δανείων.	ΔΟΕ - Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος
Κατά το έτος 1893 η Ελλάδα βρέθηκε σε αδυναμία να εξυπηρετήσει τα τοκοχρεωλύσια των εξωτερικών της δανείων και ζήτησε επαναδιαπραγμάτευση του δημόσιου χρέους της. Η πτώχευση όπως χαρακτηρίστηκε είχε την εποχή εκείνη στην Ελλάδα μεγάλο πολιτικό και οικονομικό κόστος.	Πτώχευση
Η δυνατότητα ενός κράτους να λαμβάνει δάνεια από διεθνείς χρηματαγορές με ικανοποιητικούς όρους. Εξαρτάται κυρίως από τη φερεγγυότητά του να πληρώνει προηγούμενα δάνεια αλλά και από τη σχετικά καλή του οικονομική κατάσταση.	Πιστοληπτική ικανότητα
Με τον όρο αυτό περιγράφεται μια μεγάλη περίοδος μεταρρυθμιστικών προσπαθειών στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές που έγιναν κάτω από την πίεση των Ευρωπαϊκών Δυνάμεων την επαύριο του Κριμαϊκού πολέμου, εξασφάλιζαν την ισότητα ανάμεσα στις θρησκευτικές ομάδες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και κατά συνέπεια ενίσχυαν την οικονομική, κοινωνική και πολιτική θέση των χριστιανών, ιδιαίτερα των Ελλήνων.	Τανζιμάτ
Αποστελλόμενα χρηματικά ποσά, επιταγές που έστελναν οι Έλληνες μετανάστες στους συγγενείς τους στην Ελλάδα, από το εισόδημά τους στην ξενιτιά. Τα εμβάσματα ενίσχυαν τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας και η σημασία τους για την ελληνική οικονομία ήταν το ίδιο σημαντική με αυτή των μεγάλων κεφαλαίων της ομογένειας. Ενίσχυσαν σοβαρά την οικονομία της υπαίθρου που υπέφερε από τη σταφιδική κρίση.	Εμβάσματα
Η αλλαγή στο καθεστώς ιδιοκτησίας της γης. Η κατάργηση δηλαδή των μεγάλων ιδιοκτησιών και η κατάτμηση των αξιοποιήσιμων εδαφών σε μικρές παραγωγικές μονάδες, οικογενειακού χαρακτήρα, που ανταποκρίνονταν καλύτερα στις νέες παραγωγικές και κοινωνικές συνθήκες.	Αγροτική μεταρρύθμιση
Μεγάλες κτηματικές ιδιοκτησίες (φεουδαρχικού τύπου). Τα λίγα εναπομείναντα τσιφλίκια στην Αττική και την Εύβοια δεν προκαλούσαν ιδιαίτερο πρόβλημα. Όταν όμως ενσωματώθηκε η Θεσσαλία, το 1881 στην Ελλάδα ήρθε στο προσκήνιο το ζήτημα των τσιφλικιών. Αγοράστηκαν από πλούσιους Έλληνες του εξωτερικού, οι οποίοι, πέρα από το γεγονός ότι διατήρησαν τον αναχρονιστικό θεσμό των κολίγων, άσκησαν πολιτικές και κοινωνικές πιέσεις για να κερδοσκοπήσουν από την παραγωγή του σιταριού. (Επιδίωξαν δηλαδή την επιβολή υψηλών δασμών στο εισαγόμενο από τη Ρωσία σιτάρι, ώστε να μπορούν να καθορίζουν όσο το δυνατόν υψηλότερες τιμές για το εγχώριο, προκαλώντας μάλιστα μερικές φορές και τεχνητές ελλείψεις).	Τσιφλίκια
Η διαμάχη μεταξύ Βενιζέλου και βασιλιά Κωνσταντίνου για τη στάση που θα κρατούσε η Ελλάδα στο πλαίσιο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου 1914-1918. Ο Βενιζέλος επιθυμούσε τη συμμετοχή της Ελλάδας στην Αντάντ, ενώ ο γερμανόφιλος Κωνσταντίνος προτιμούσε την ουδετερότητα. Ο Εθνικός Διχασμός οξύνθηκε τη διετία 1915-1917 και χώρισε την Ελλάδα σε δύο κράτη (κράτος της Θεσσαλονίκης – κράτος των Αθηνών) και τους Έλληνες σε δύο παρατάξεις (Βενιζελικούς ή Αμυνίτες και βασιλικούς).	Εθνικός Διχασμός
Η μεγάλη πολυεθνική εργατική οργάνωση της Θεσσαλονίκης (μιας πόλης με σημαντικό -για τα μέτρα της περιοχής- βιομηχανικό υπόβαθρο και με κοσμοπολίτικο χαρακτήρα) με πρωτεργάτες σοσιαλιστές από την ανοιχτή σε νέες ιδέες εβραϊκή κοινότητα της πόλης, που αποτέλεσε σημαντικό δίαυλο για τη διάδοση σοσιαλιστικής και εργατικής ιδεολογίας στη χώρα.	Φεντερασιόν
Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος. Ιδρύθηκε προς το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και συμπεριέλαβε κλαδικά και τοπικά σωματεία. Ήταν αποτέλεσμα της ταχύτατης ωρίμασης του εργατικού και σοσιαλιστικού κινήματος ως συνέπεια των πιέσεων που δέχτηκε η ελληνική κοινωνία, της εμπλοκής της σε διεθνείς υποθέσεις και του αντίκτυπου της ρωσικής επανάστασης στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.	ΓΣΕΕ
Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα της Ελλάδος, το οποίο ιδρύθηκε προς το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου κι αργότερα προσχώρησε στην Τρίτη Κομμουνιστική Διεθνή και μετονομάστηκε σε ΚΚΕ (Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος).	ΣΕΚΕ
Στην περίοδο 1910-1922, κατά την οποία η Ελλάδα βρισκόταν σε συνεχή πολεμική ετοιμότητα, εμφανίστηκε μια νέα πολιτική αντίληψη, που εκφράστηκε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο και ονομάστηκε συνοπτικά «βενιζελισμός». Είναι δύσκολο να ορίσουμε με λίγα λόγια τι ακριβώς ήταν αυτή η πολιτική, στον οικονομικό όμως τομέα φαίνεται ότι ο βενιζελισμός θεωρούσε το ελληνικό κράτος ως μοχλό έκφρασης και ανάπτυξης του ελληνισμού. Το ελληνικό κράτος δηλαδή έπρεπε να επιδιώξει την ενσωμάτωση του εκτός συνόρων ελληνισμού και, με ενιαία εθνική και κρατική υπόσταση, να διεκδικήσει τη θέση του στον τότε σύγχρονο κόσμο. Αυτό προϋπέθετε όχι μόνο θεσμικό εκσυγχρονισμό, που θα καθιστούσε το κράτος αποτελεσματικό και αξιόπιστο, αλλά και γενικότερη προσήλωση στην ιδέα της ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων του έθνους.	Βενιζελισμός
Το 1917, η χώρα ήταν αναλάβει χωρίς εξωτερική αρωγή το κόστος συμμετοχής της στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι Σύμμαχοι τότε προχώρησαν σ’ έναν ιδιόμορφο δανεισμό της χώρας, που θα είχε οδυνηρές συνέπειες για το μέλλον. Η Γαλλία, η Μεγάλη Βρετανία και οι ΗΠΑ ενέκριναν μεγάλα δάνεια προς την Ελλάδα: 12.000.000 λίρες Αγγλίας, 300.000.000 γαλλικά φράγκα και 50.000.000 δολάρια ΗΠΑ. Ο δανεισμός όμως ήταν θεωρητικός. Τα ποσά αυτά δεν εκταμιεύτηκαν ούτε δόθηκαν στην Ελλάδα. Θεωρήθηκαν κάλυμμα για την έκδοση πρόσθετου χαρτονομίσματος, με το οποίο η κυβέρνηση Βενιζέλου θα χρηματοδοτούσε την πολεμική της προσπάθεια. Ένα είδος αποθέματος, δηλαδή, σε χρυσό και σε συνάλλαγμα, που δεν βρισκόταν όμως υπό τον έλεγχο της χώρας.	Θεωρητικός δανεισμός
Το Μάρτιο του 1922 τα δημοσιονομικά δεδομένα έφτασαν σε πλήρες αδιέξοδο, το οποίο αντιμετωπίστηκε με έναν απρόσμενο τρόπο. Λίγους μήνες πριν από την κατάρρευση του Ελληνικού Μετώπου στη Μικρά Ασία, η Κυβέρνηση προέβει σε ένα πρωτότυπο εσωτερικό αναγκαστικό δάνειο, με διχοτόμηση του χαρτονομίσματος. Το αριστερό τμήμα εξακολουθούσε να κυκλοφορεί στο 50% της αναγραφόμενης αξίας, ενώ το δεξιό ανταλλάχθηκε με ομολογίες του Δημοσίου. Η επιχείρηση στέφθηκε από επιτυχία, το κράτος απέκτησε 1.200.000.000 δραχμές και το πείραμα επαναλήφθηκε το 1926.	Διχοτόμηση του χαρτονομίσματος
Οι ραγδαίες αλλαγές, τις οποίες προκάλεσαν στη χώρα οι συνέπειες του Μικρασιατικού πολέμου, ανέδειξαν την ανάγκη για σημαντικές επενδύσεις στις υποδομές της χώρας. Το πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας, για παράδειγμα, ξεπέρασε, με την έλευση των προσφύγων, το 1.000.000 κατοίκους και, φυσικά, δεν μπορούσε πλέον να υδρεύεται με το χρονολογούμενο από τους ρωμαϊκούς χρόνους Αδριάνειο Υδραγωγείο. Τη λύση του ζητήματος ανέλαβε το 1925 η αμερικανική εταιρεία ΟΥΛΕΝ, με την κατασκευή του φράγματος και της τεχνητής λίμνης στο Μαραθώνα.	Ούλεν
Γύρω στο 1925 η βρετανική εταιρεία ΠΑΟΥΕΡ ανέλαβε την εγκατάσταση μονάδων παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος στην πρωτεύουσα αλλά και τη δημιουργία σύγχρονου δικτύου αστικών συγκοινωνιών, βασισμένου σε ηλεκτροκίνητα τραμ και λεωφορεία.	ΠΑΟΥΕΡ
Οικονομική αντίληψη – πρακτική σύμφωνα με την οποία το κράτος παρεμβαίνει και ρυθμίζει την οικονομική δραστηριότητα, δημιουργώντας συνθήκες κλειστής οικονομίας. Το κράτος για να αποτρέψει τις εισαγωγές επιβάλλει δασμολογικό προστατευτισμό (τελωνειακούς δασμούς) στα εισαγόμενα προϊόντα, ενώ παράλληλα προσπαθεί να ενισχύσει την εγχώρια παραγωγή και τις εξαγωγές.	Κρατικός παρεμβατισμός
Στο εξωτερικό εμπόριο κυριάρχησε προοδευτικά η μέθοδος του διακανονισμού «κλήριγκ». Οι διεθνείς συναλλαγές δεν γίνονταν, δηλαδή, με βάση το μετατρέψιμο συνάλλαγμα αλλά με βάση διακρατικές συμφωνίες που κοστολογούσαν τα προς ανταλλαγή προϊόντα και φρόντιζαν να ισοσκελίσουν την αξία των εισαγωγών με την αντίστοιχη των εξαγωγών, στο πλαίσιο ειδικών λογαριασμών. Για μια χώρα, όπως η Ελλάδα, όπου οι συναλλαγές με το εξωτερικό ήταν έντονα ελλειμματικές, η διαδικασία αυτή, πέρα από τα αρνητικά, είχε και θετικά στοιχεία.	Κλήρινγκ (Clearing)